Sağlıklı bir gebelik süreci geçirdiniz ve artık işin sonuna geldiniz. Bebeğiniz ile buluşma vakti geldi. Doğum öncesi ve sonrası yapmanız gerekenler aşağıda özetlenmiştir.
Doğum öncesi evde hazırlık
Çok beklediniz ama artık büyük gün geldi. Çok farklı ve karışık duygular içerisinde olabilirsiniz. Bu duygular kesinlikle normaldir. Sadece rahatlayın ve bebeğinize kavuşacağınız anı düşünün.
Bebeğin kullanması için yenidoğan tipi bebek bezleri ve zıbın hazırlanmalıdır. Bebeğinizi emzirdikten sonra sütün giysiye bulaşmasını önlemek ve meme ucunu temiz tutmak için kullanacağınız süt pedlerini alınız. Kendinizin giymesi için gecelik ve terlik hazırlanmalıdır. Gerekli malzemeler bir çantaya konarak doğum çantası önceden oluşturulabilir. Doğum öncesi aspirin kullanıyor iseniz 1 hafta önceden kesmelisiniz. Clexan gibi kanı sulandırıcı ilaçlar da en az 24 saat önceden kesilmelidir.
Plansız normal doğum
Doğumun ne zaman başlayacağı hiç belli olmaz. Kanama olması, suyunuzun gelmesi, ritmik kasılmaların başlaması doğum habercisidir. Mutlaka doktorunuza haber veriniz. Artık hiçbir şey yiyip içmeyiniz. Önceden hazırlamış olduğunuz gebelik çantasını alarak çok hızlı olmadan, çok yavaş ta olmadan normal bir şekilde doğumhaneye geliniz. Hasta dosyası sizde ise mutlaka birlikte getiriniz.
Planlı normal doğum
Gece 24’den sonra hiçbir şey yiyip içmeyiniz. Acil şartlar yok ise doğum öncesi ılık bir duş almak vücut temizliği için be sizi rahatlatacağı için yapılabilir. Önceden hazırlamış olduğunuz gebelik çantasını alarak doktorunuzun belirtiği saate doğumhaneye geliniz. Aspirin kullanıyor iseniz en az 1 hafta önceden doktorunuza danışarak kesiniz. Kanı sulandırıcı iğne kullanıyor iseniz en az 1 gün önceden kesmeniz gereklidir. Hasta dosyası sizde ise mutlaka birlikte getiriniz.
Normal doğumda size bekleyenler?
Normal doğum ilk doğumlarda 10-14 saat sürebilir iken daha önce doğum yapanlarda 6-8 saat sürmektedir. Doğumhaneye gelir gelmez sizi bir yatağa alırlar ve doğum kıyafeti giydirilir. Karnınıza yaklaşık 10 cm çapında 2 adet cihaz bağlarlar. Bu cihaz bebeğinizi kalp atımlarını kaydetmek ve rahim kasılmalarınızı kaydetmek içindir. Bebeğin kalp atımlarını sizde duyabilirsiniz. Tansiyonunuz ve nabzınız hemşire tarafından ölçülür. Takipli bir gebe iseniz tekrar kan sayımları için kan almaya gerek yoktur. Kolunuzun üstünden veya dirseğinizin ön kısmından serum vermek için damar yolu takılır. Ultrasonografi yapılmasında bebeğin geliş tipini anlamak açısından büyük fayda vardır. Doktorunuz sizi alttan muayene etmelidir. Bu muayene ile rahim ağzınız kaç santimetre açık olduğu, rahim ağzı silinmesinin kaç derece olduğu, bebeğin gelen kısmının (%97 baş gelir) hangi seviyeye kadar inmiş olduğunu ve başın hangi yöne baktığı belirlenir.
Hemşire tarafından size bir lavman yapılır. Lavman yapılması ıkınma sırasında gaita kaçırmanızı engellediği için yapılmalıdır.
Ağrılar ve kasılmalar yeterli değil ise hafif güçlendirici ilaçlar özel aletler yardımı ile verilir.
Aralıklı alttan muayeneler ile doğum ilerlemesi takip edilir. Bebeğin kalp atımları her zaman dinlenmelidir.
Rahim ağzı yaklaşık 3 cm açıldığında belden uyuşturma yapılır.
Rahim açıklığı 10 cm’ye ulaştığı ve silinmenin %100 olması ile artık ıkınma ve bebeği aşağı doğru itme aşamasına gelinir. Bu aşamada size doktorunuz eşlik edebilir. Rahim kasılmasının başlaması ile birlikte çok serin bir nefes almanız ve büyük abdest yapıyor gibi ıkınmanız gereklidir. Kasılma devam ettiği sürece ıkınmanız gereklidir. Bu safhada doktorunuz sizi cesaretlendirmek için ıkınmalarınıza yardımcı olabilir. Ikınma süreci ortalama 1 saat sürer.
Bebeğin başı taçlanma dediğimiz şekilde görülmeye başlayınca doğum salonuna sedye ile alınırsınız. Burada gerekli temizlikler yapıldıktan sonra en son ıkınma ile doktorunuz doğumu gerçekleştirir. Doğum sonrası bebeğin kordonu bağlanır ve kesilir. Yan taraftaki özel ısıtmalı bebek yatağına konulur. Bebeğiniz kısa süre içerisinde ağlayacaktır. Bebeğin burnuna katater sokularak burun içinin açık olduğu teyit edilir. Bebeğin ağzındaki sekresyonlar temizlenir ve sizin yanınıza verilir. Bebek dostu hastanelerde artık doğum olur olmaz annenin göğsüne bebeği vermekteyiz ve emmesini sağlamaktayız. Bu esnada bebeğinizin eşi (plasentası) çıkar. Doktorunuz epizyotomi kesisi yapmış ise kendiliğinden eriyen dikişler ile onu diker. Kanama ve yırtık kontrolü yapar. Sonra bebeğiniz ile birlikte odanıza alınırsınız.
Eşiniz doğuma katılmak istiyor ise doktorunuza sorabilirsiniz. Çoğunluğunda eşinin de bu güzel olaya tanıklık etmesi için katılmasına izin vermekteyiz.
Normal doğum planlanıyor ise doktorunuz size normal vajinal doğum onam formunu okutup imzalatmalıdır. Normal doğum onam formunu görmek için tıklayınız.
Normal doğum animasyon videosu izlemek için tıklayınız.
Planlı Sezaryen
Planlı sezaryenlerde gebelik haftası 38-39 haftaya ulaştığında bebek alınabilir. Sezaryen günü öncesi ılık bir duş almak sizi rahatlayacak aynı zamanda vücut temizliği sağlayacaktır. Gece 24’den sonra hiçbir şey yiyip içmeyiniz. Önceden hazırlamış olduğunuz gebelik çantasını alarak doktorunuzun belirtiği saate doğumhaneye geliniz. Hasta dosyası sizde ise mutlaka birlikte getiriniz. Aspirin kullanıyor iseniz en az 1 hafta önceden doktorunuza danışarak kesiniz. Kanı sulandırıcı iğne kullanıyor iseniz en az 1 gün önceden kesmeniz gereklidir.
Doğumhaneye gelir gelmez bir yatağa alınırsınız ve bebek kalp atımlarınız dinlenir. Takipli bir gebe iseniz tekrar kan sayımları için kan almaya gerek yoktur. Kolunuzun üstünden veya dirseğinizin ön kısmından serum vermek için damar yolu takılır. Ameliyat kıyafeti giydirilir. Doktorunuz ve ameliyat ekibi hazır olduğunda sizi ameliyathaneye sedye ile götürürler. Ameliyat odasına girdiğinizde sizden oturmanız ve başınızı çenenize değdirerek eğilmeniz istenir. Anestezi uzmanı bel bölgesini sterilize ettikten sonra çok ince bir iğne ile belinize girer. Uyuşturucu ilaçları buradan verir. Daha sonra sırt üstü yatmanız gerekir. Doktor tarafından önce salvon ile karın bölgeniz temizlenir daha sonra batikon ile temizleme yapılır. İdrar sondanız takıldıktan sonra karın bölgesi steril bezler ile örtülür. Artık sıra doktorunuzuz bebeği çıkarmasına gelmiştir. Bu işlemler sırasında kesinlikle ağrı hissetmesiniz. Sadece dokunmaları hissedersiniz. Bebeğiniz çıktığında ve ilk nefesini alıp ağlamaya başladığında onu duymak, görmek ve öpebilmek tarifi imkânsız olan bir mutluluktur. Eşiniz doğuma katılmak istiyor ise doktorunuza sorabilirsiniz. Çoğunluğunda eşinin de bu güzel olaya tanıklık etmesi için katılmasına izin vermekteyiz.
Sezaryen planlanıyor ise doktorunuz size onam formumu okutup imzalatmalıdır. Ayrıca anestezi doktoru tarafından da anestezi onam formu okutulup imzalatılır. Sezayen onam formunu görmek için tıklayınız.
Sezaryen animasyon videosu izlemek için tıklayınız.
Doğum sonrası emzirme
Doğumdan hemen sonra bebeğinizi emzirmelisiniz. Meme uçlarından gelen ilk süt (halk arasında ağız denir) bebeğinizi enfeksiyonlara karşı koruduğu için çok çok önemlidir. Damlası ziyan edilmeden bebeğe verilmelidir. Bebeğinizi her 2 saate bir emzirmelisiniz. Bebekler ilk zamanlarda bol bol uyurlar. Emzirmek için bebeği uyandırmanız gereklidir. Bebeğin topuklarına hafifçe vurarak uyandırabilişiniz. Bebeğinizi emzirir iken kasıklarda kasılma hissedilebilir. Bu tamamen normaldir. Ne kadar çok emzirir iseniz sütünüz o kadar fazla olur. İlk başlarda bebeğinizin emmesi güç olabilir. Meme ucu içe bakıyor olabilir. Bu durumlarda geçici olarak pompa ile sağmak gerekebilir. Doğum sonrası bebeğe süt haricine hiç bir şey verilmemelidir. Emzirmeye bağlı meme uçlarında çatlama ve yara oluşur ise Bepanthene pomad veya Madecassol 40 mg pomad çatlaklara 3x1 sürülebilir. Meme ucunda kızarıklık, irinli akıntı, memede şişme görülür ise doktorunuza haber vermelisiniz.
Emzirmeye başlarken bebeğinizin ağzına sadece meme ucunun değil, meme ucunun çevresindeki koyu renkli kısmın da girmesini sağlayınız. Bebeğin süt alma miktarı arttığı gibi aynı zamanda meme ucunun yara olma olasılığı da azalır. Emzirmeden sonra bir damla sütü meme ucuna yayarak enfeksiyon kapma olasılığını azaltabilirsiniz.
Emzirme sırasında sakin bir ortam tercih edilmelidir. Bebek ile annenin ten teması sağlanmalıdır.
Her iki memede aşırı şişme ve ağrı, sizde hafif ateş varlığında sütün tam olarak boşaltılamadığı düşünülür. Bebeğinizi daha sık emzirin. Bazı durumlarda sütü sağmak gerekebilir. Sütü boşaltmak ile ağrı ve şişkinlik geçmiyor ise doktorunuza başvurunuz.
Tek bebeklerde emzirme pozisyonları
İkiz bebeklerde emzirme pozisyonları
Emzirme sırasında karşılaşılabilecek sorunlar
Meme ucu acırsa bebeği memeden ayırabilirsiniz. Ayırmak için direkt olarak bebeği çekmeyiniz. Bebeğin ağız kenarından parmağınızı hafifçe sokarak ayırınız. Emzirme sonrası her iki meme ucuna 1-2 damla sütü yayınız. Her emzirme sonrası meme bezlerini değiştiriniz. Meme uçları kurumadan kıyafet giymeyiniz. Pamuklu kıyafet tercih edilmelidir. Yıkama için sabun kullanmayınız (kurumaya neden olur).
Doğum sonrası bebeğiniz emmeye başladığında sütünüz siz hiçbir şey yapmasanız da doğal olarak gelecektir, endişelenmeyin. İlk başlarda süt çok az gelebilir. Bebek çok az süt ile dahi ilk 4 gün idare edebilir genellikle ek sıvı vermeye gerek yoktur. Bol sıvı alınız. Ayrıca sık sık emziriniz.
Emzirirken sütün kanalardan aktığını hissedebilirsiniz. Ayrıca karıncalanma, yanma, uyuşma, kaşıntı veya ürperme hissedilebilir.
Bebeğin doyduğunu nasıl anlarsınız?
Bebeğiniz emzirme sonrası rahatlamış olmalıdır.
Kilo alımı iyi ve sağlıklı gelişim olmalıdır.
Günde en az 6 kez bezi ıslatmalı (doğumdan sonra ilk 2 günde 2-3 ıslak bez), günde 2 kez dışkı çıkarmalıdır.
Bazen kendiliğinden memeyi bırakması.
Sütünüz yediklerinizin kokusundan etkilenir mi?
Evet. Ağır kokulu soğan, sarımsak gibi yiyecekleri tüketirseniz sütünüzün kokusu da değişebilir. Bu nedenle emzirme döneminde ağır kokulu yiyeceklerden uzak durunuz.
Emzirme sıklığı nasıl olmalıdır?
Bebekten bebeğe emzirme sıklığı değişebilir. Bebeğiniz doğar doğmaz en geç 1 saat içerisinde emzirmelisiniz. Emzirme sonrası genellikle uykuya dalarlar. Tekrar emzirmeye hazır olduklarını bazı işaretler ile gösterirler (uykudan uyanır gibi ellerde hareketler, kafayı çevirme, elini veya başka bir şeyi emme).
Yeni doğan bir bebeğin midesi bir ceviz büyüklüğündedir. Bu nedenle sık sık az az emzirilmelidir. Emzirme sonrası kısa süre içerisinde tekrar acıkacaklardır. Yeni doğan bir bebekte emzirme araları yaklaşık 2 saat arasındadır. Bebeğiniz büyüdükçe bu araların süresi uzayacaktır. Bebeğiniz her istediğinde emziriniz.
Emzirmede her iki meme kullanılmalıdır. Emzirmeye daha önceki emzirmede son bırakılan memeden başlanmalıdır. Her memede bebek 10-20 dakika arası bekletilmelidir.
Emzirmenin faydaları nelerdir?
İlk 6 ay için bebeğinizin tüm ihtiyaçlarını içeren tek gıda anne sütüdür.
Her zaman ulaşılabilir ve her ortamda temizdir.
Her zaman uygun sıcaklıktadır.
Bebeğe özel faydaları
Enfeksiyon ve hastalıklara karşı koruyucudur (İshal daha az, kulak ve akciğer enfeksiyonları daha az).
Bebekte kabızlık daha az görülür.
İlerleyen yaşlarda çocuğun şişman olma olasılığı daha az, ileri yaşlarda Tip 2 şeker hastalığı daha az oranda izlenir.
Egzema hastalığı daha az oranda görülür.
İlerleyen yaşlarda sinirsel hastalıklar daha az (Multiple skleroz vb.).
Anneye özel faydaları
Meme kanseri riskini azaltır.
Doğum sonrası kanama miktarını azaltır.
Günde 500 kalorilik enerji harcamasına neden olduğu için kilo vermenizde yardımcıdır.
Anne ile bebek arasında fiziksel ve duygusal yakınlaşmayı sağlar.
Annenin başarma içgüdüsünü tetikler.
Ek ücret ödemenize gerek yoktur.
Emzirmek gebe kalmayı engellese de başarı oranı düşük olduğu için güvenilmemelidir. Uygun bir doğum kontrol yöntemi seçilmelidir.
Anne sütünün saklanması
Pompa ile sağdığınız sütü özel anne sütü saklama poşetlerinde veya özel plastik-cam şişelere koyabilirsiniz. Şişenin üstüne sağılma tarihini (hastanede iseniz bebeğinizin ismini) mutlaka yazınız.
Sütü dondurmadan buzdolabında 72 saat saklayabilirsiniz (sütü buzdolabını üst taraflarına ve rafa koyunuz). Sütü derin dondurucuda (-18 derece altında) dondurabilirsiniz ve 6 aya kadar saklayabilirsiniz. Derin dondurucusuz buzlukta (-7 ile -2 derece arasında) 3 haftaya kadar saklayabilirsiniz.
Dondurulmuş süt şişesi ılık su içine konularak eritilir ve hafif ısınması sağlanır. Mikrodalga kullanmayınız.
Sütü erittikten sonra 24 saat buzdolabında saklayabilirsiniz (sütü buzdolabını üst taraflarına ve rafa koyunuz). Eritilmiş sütü tekrar dondurmayınız.
Başka yere taşımak gerekirse bir buz kalıbı içerisinde taşıyınız.
Doğum sonrası idrar yapma
Normal doğum sonrası idrarınızı normal olarak yapabilir iseniz sorun yoktur fakat zorlanır iseniz geçici olarak idrar sondası takmak gerekebilir. Sezaryenlerde idrar sonrası ertesi gün çıkartılır. Kesi yeri bandajı genellikle 2. gün çıkartılır.
Doğum sonrası beslenme
Normal doğum sonrası hemen her şeyi yiyip içebilirsiniz. Sezaryen sonrası ilk gaz çıkıncaya kadar beslenme yasaktır. Gaz çıkınca veya bağırsak sesleri aktifleşince sıvı gıdalara başlayabilirsiniz. Sıvı gıdalarda bulantı –kusma olmaz ise katı gıdalara geçebilirsiniz. Bol sıvı almak sütün çoğalması için gereklidir.
Taburculuk
Doğum sonrası 2. günde genellikle taburculuk verilir. Hastaneden ayrılmadan önce bebeğinizin işitme testi, hipotiroid testi (zekâ geriliğine neden olabilir), fenilketanürü testi mutlaka yapılmalıdır. Sezaryen dikişleri genellikle estetik denilen gizli ve kendiliğinden eriyen dikişlerdir, alınmalarına gerek yoktur.
Doğum sonrası vajinal akıntı
Doğumdan sonra vajinal akıntının rengi kırmızıdan beyaza doğru değişerek azalır. Pis kokulu akıntı normal değildir.
Doğum sonrası cinsel ilişki ve korunma
İlk 6 hafta cinsel ilişki olmamalıdır. Sonrası olabilir. Doğumdan sonra emzirme gebeliğe karşı koruma sağlasa da bu yeterli değildir. Korumanın olması için bebeğin çok düzenli ve sık emzirilmesi gereklidir. Bu her zaman mümkün olmadığı için en iyisi bir korunma yönteminin seçilmesidir. Korunma yöntemleri alternatiflerini doktorunuz size sunacaktır. Doğum sonrası en etkili, en ucuz, en az yan etkili yöntem rahim içi araçlardır. Rahim için araçlar yaklaşık 10 yıllık korunma sağlarlar ve çok etkilidirler. Uygulanmaları yaklaşık 5 dakika gerektirir. Rahim içi araç takılmadan önce mutlaka vajinal muayene olmalısınız. Rahim içi araçlar çıkarıldıklarında çocuk sahibi olma potansiyeliniz hemen yerine gelir. Rahim içi araçların takılmasından 4 ay içerisinde kasıklarda hafif ağrı olabilir, kanama miktarı artabilir. Bunlar geçicidir. Hasta tolere edemez ise çekilmelidir. Rahim içi araç kullanamayan hastalarda 3 aylık iğneler, kola yerleştirilen çubuklar ya da minipiller (ülkemizde henüz yok) tercih edilebilir. Doğum kontrol hapları doğum sonrası sütün kalitesini olumsuz etkiledikleri ve miktarı azaltmaları nedeni ile kullanılmamalıdırlar. Geri çekme yönteminin başarısı düşük olduğu için doğum sonrası kullanımı önerilmez.
Doğum kontrol yöntemleri ile ilgili detaylı bilgi almak için lütfen tıklayınız
Erkek bebeklerde sünnet
Erkek bebeklerde doğumdan hemen sonra sünnet yapılması ürologlar tarafından önerilmektedir. Erken sünnet edilmesi fimosis denilen yapışıklıkları engellemesi bakımından, ayrıca ilerde çocuğun psikolojik olarak olumsuz etkilenmemesi için gereklidir. Bebeğe sünnet sırasında genel anestezi vermek gereksizdir. Bebeğin ağrı algılaması henüz tam olarak gelişmediği için genel anestezi gerektirmeden sünnet yapılabilir. Sünnet sonrası penise doktor tarafından sargı uygulanır. Akşam penis üzerine antibiyotikli krem sürülür. Sargı ertesi gün ıslatılarak çekilebilir.
Bebekte gaz sancısı
Bebeklerin ilk kakası koyu mavi renkte olup tamamen normaldir. Zamanla rengi açılır. Emzirme sonrası bebeğin gazı çıkartılmalıdır. İlk 3 ay bebeğin bağırsakları tam olarak anne sütünü sindiremediğinden bebekte karın ağrısı olacaktır. Bu gaz sancısı 3. ay sonunda azalır.
Bebeğe demir desteği
Çocuk doktorunuz tarafından demir takviyesi 1 yaşına kadar yapılır.
Diğer bilgiler
Doğum sonrası duş hemen alınabilir. Ağrı kesiciler (parasetamol içeren) alınabilir. Doğum sonrası şişlikleriniz zaman ile atılacaktır. Korse takmanız gerekmez. Normal doğumdan 2-3 gün sonra, sezaryenden yaklaşık 1-2 hafta sonra egzersizlere başlayabilirsiniz. Doğum sonrası 6 hafta sonra doktor kontrolü gereklidir. Doğum sonrası demir kullanmaya devam edilmelidir. Adetlerin başlaması emziren kadınlarda 6 haftadan -12 aya kadar sürebilir.
Doğum sonrası acil durumlar
Alttan şiddetli kanama, pis kokulu akıntı, titreme, ateş, karında aşırı şişlik, gaz çıkaramama, idrar yapamama, gaita yapamama, bulantı kusma, karında aşırı geçmeyen ağrı vb. gibi durumlarda doktorunuza haber vermelisiniz.