Tüp bebek aşamaları nelerdir?
Tüp bebek tedavisi günümüzde gebelik oranı en yüksek olan yardımcı üreme tekniğidir.
Bu yöntemde kadının yumurtalıkları özel iğneli ilaçlar ile uyarılır, yumurtalıklarından yumurtalar toplanır ve eşinin spermleri ile döllenir. 3 ya da 5 günlük kuluçka döneminden sonra embriyolar rahim içerisine yerleştirilir.
Tüp bebek aşağıdaki gibi evrelerden oluşur.
Yumurtalıkların uyarılması
Yumurtalıkların uyarılmasındaki amaç elde edilebildiği kadar fazla yumurtanın elde edilmesidir. Tüp bebek tedavisinde farklı ilaç şemaları kullanılmakla birlikte genelde bu şemalar birbirine benzerdir.
Âdetin başlaması ile birlikte tüp bebek merkezinde ultrasonografi (USG) incelemesi ve kan ölçümü yapılır. Kan estradiol düzeyi 60 pg/ml’in altında olmalı, rahim içi kalınlık 5 mm’nin altında olmalı, her iki yumurtalıkta çapı 10 mm’den büyük follikülün olmaması gereklidir. Uygun şartlar oluşmuş ise günlük enjeksiyonlara başlanır (Gonal-F, Puregon, Merional, Menogon, Menapur veya Fostimon). Varsa daha önceki tüp bebek cevabına göre, kadın yaşına göre, kiloya göre, yumurtalığınızdaki öncü yumurtaların sayısına göre dozlarınız belirlenir. İlaçları hangi dozda, ne kadar süre ile kullanacağınızı doktorunuz belirler. Size büyük ihtimalle tüp bebek hemşiresi anlatır. Aralıklı olarak kanda estradiol seviyesi bakılır. Aynı zamanda USG ile folliküllerin gelişimi takip edilir. Protokol antagonist protokolü ise Cetrotide veya Orgalutron günlük enjeksiyonları doktorunuzun önerisi ile başlanır. Protokol agonits protokolü ise agonist enjeksiyonuna (Lucrin vb.) devam edilir. Her iki yumurtalıkta 3’ten fazla follikül 17 mm ve üstü çapına ulaşmış ise çatlatma iğnesi yapılır (Ovitrelle veya Pregnly). Çatlatma iğnesinin yapılmasından 36-40 saat sonra (genellikle sabah) yumurta toplama işlemi yapılır.
Tüp Bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması nasıl yapılır? Uzun şema. İzlemek için tıklayınız.
Tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması nasıl yapılır? Kısa (Antagonist) şema. İzlemek için tıklayınız.
Cilt altı recombinant FSH uygulaması
İlaçların saklanması
İlaçlar buzdolabını yumurta konulan bölmesinde saklanmalıdır. İlaçların son kullanım tarihini mutlaka kontrol ediniz. Son kullanma tarihine kadar genellikle sorunsuz olarak buzdolabında saklayabilirsiniz.
Yumurta toplama işlemi
Yaklaşık 10-15 dakika süren bir işlemdir. Genel anestezi veya lokal anestezi kullanılarak yapılabilir. İşlem öncesi 8 saatlik açlık ve susuzluk olmalıdır. İşlem alttan vajinanın temizlenmesi ile başlar. Alttan yapılan USG probuna eklenmiş olan küçük bir iğne ile yumurtalığa girilir ve yumurtalar tek tek toplanır. Toplanan yumurtalar hiç bekletilmeden tüp bebek laboratuvarındaki embriyoloğa verilir. İşlem bittikten sonra kanama kontrolü yapılır. 1-2 saat dinlenmeden sonra hasta evine gönderilir. Genel anestezi alınmış ise 12 saat içerinde sıvı gıdalar alınmalıdır. 12 saat sonrası katı gıdalar alınabilir. Banyo 12 saat sonra yapılabilir. Cinsel ilişki olmamalıdır. İşlem sonrası titreme, ateş, karında aşırı şişlik, gaz çıkaramama, idrar yapamama, gaita yapamama, bulantı kusma, karında aşırı geçmeyen ağrı vb. gibi durumlarda doktorunuza haber vermelisiniz.
Tüp Bebek yumurta toplama işlemi nasıl yapılır? İzlemek için tıklayınız.
Yumurtalıkların toplanması
Laboratuvarda dölleme ve takip
Toplanmış yumurtalar eşinizin sabah vermiş olduğu spermler ile döllenir. Dölleme işlemi mikroskop altında yapılır. Yumurtanın içerisine sperm çok ince bir iğne ile bırakılır. Döllenmiş embriyolar özel kuluçka makinelerinde geliştirilir. Embriyoların gelişimi hakkında size her gün bilgi verilir. Döllenmenin 3. gününde veya uygun embriyo durumunda 5. gününde rahime bırakılır.
Dölleme için yumurta örnekleri. İzlemek için tıklayınız.
Normal tüp bebek ile mikroenjeksiyonun farkı nedir? İzlemek için tıklayınız.
Mikroenjeksiyon yöntemi nedir? İzlemek için tıklayınız.
Döllenmiş embriyoların gelişimi nasıl olur? 0-5 gün arası. İzlenmek için tıklayınız.
Mikroenjeksiyon yöntemi ile sperm yumurta içerisine yerleştirilir
Toplanan yumurtaların işlenmesi
Embriyo seçimi
Rahim içerisine yerleştirilecek olan embriyo veya embriyoların seçimi laboratuvar ekibi, doktorunuz ve sizin olduğunuz bir görüşme ile belirlenir. Sizin gebe kalabilmenizi sağlayacak en iyi embriyo veya embriyolar seçilir. Uygun şartlar var ise dondurulacak olan embriyolar da belirlenir.
Embriyo örneklerini izlemek için tıklayınız.
Embriyonun zarının delinmesi (gebelik oranını artırmak için) neden yapılır? İzlemek için tıklayınız.
3. gün 8 hücreli bir embriyo
5. gün blastokist
Embriyonun rahim içine yerleştirilmesi
Embriyolar 3. günde veya 5. günde rahim içerisine bırakılır. Yumurta toplama gibi genel anestezi veya lokal anestezi gerektirmez. Çok basit ama çok önemli bir işlemdir. Embriyolar çok özel bir katater içine yüklenir. Bu kataterin rahim ağzından geçerek rahim içerisine yerleştirilmesi çok özenle yapılmalıdır. Özensiz yapılan bir embriyo yerleştirme işlemi gebelik oranlarını azaltacaktır. Bu nedenle embriyonun rahime yerleştirilmesi deneyimli bir doktor tarafından yapılmalıdır. Ayrıca embriyonun rahim içerisine yerleştirilmesi mutlaka USG eşliğinde yapılmalıdır. İşlem sonrası dinlenmeye gerek yoktur. İşlem akşamı cinsel ilişki faydalıdır, gebelik oranlarını artırabilir.
Embriyonun rahim içerisine bırakılması
Rahim içerisine bırakılan embriyo sayısı
Ülkenizde Sağlık Bakanlığı rahim içerisine bırakılan embriyoların sayısını denetlemekte ve bazı kurallar getirmektedir. 35 yaş altında 1. tüp bebek uygulamasında rahim içerisine en fazla 1 embriyo yerleştirilebilir. 2. uygulamada da 1 embriyo yerleştirilebilir. 2 kez tüp bebek başarısızlığı olur ise 2 embriyo yerleştirilebilir. 35 yaş üstünde ise en fazla 2 embriyo yerleştirilebilir. Maalesef hiçbir şekilde 2’den fazla embriyo yerleştirilememektedir. Bu durumun yanlış olduğu çok açıktır. Böyle bir uygulama dünyanın hiçbir ülkesinde olmayıp Amerika ve Avrupa ülkelerinde benzer uygulama yoktur. Fakat her tüp bebek merkezi şu an için bu kurala uymak zorundadır. Uymayan tüp bebek merkezleri kapatma ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Embriyoların dondurulması
İyi bir tüp bebek merkezinin iyi bir embriyo dondurma programı olmalıdır. Embriyo dondurma işlemi yapılamıyor ise tüp bebek merkezinin kalitesi sorgulanmalıdır. Dondurulacak embriyoların belirli şartlara sahip olması gereklidir. Embriyo dondurmanın birçok avantajı vardır. Taze tüp bebek uygulamasında gebe kalınamaz ise yumurtalıkları tekrar uyarmadan bazı basit ilaçlar kullanarak tekrar gebelik şansı sağlanabilir. Çoğul gebelik oranı azalır. Sağlık Bakanlığı 5 yıl süre ile dondurarak saklamaya izin vermekte idi. 2014 yılında yayınlanan bir yönetmelikle bu sınır kaldırılmıştır.
Donmuş embriyoların çözülmesi ve rahim içerisine yerleştirilmesi. İzlemek için tıklayınız.
Vitrifikasyon yöntemi ile embriyo dondurma
Embriyo yerleştirme sonrası ilaç tedavisi
Embriyo yerleştirme sonrası gebelik testine kadar progesteron tedavisi verilir. Alttan kullanılan progesteron (Crinone %8’lik jel) diğer yöntemlere göre daha etkilidir.
Gebelik testi
Kanda gebelik testi embriyo yerleştirmesinden 12 gün sonra verilir.
Aşırı yumurta uyarılması durumu
Yumurtalıklar aşırı uyarıldığında yumurtalıklardan karın boşluğuna sıvı sızması olur ve karın şişmesi, bulantı-kusma, yemek yiyememe, nefes almada güçlük, aşırı kilo alma, idrar yapamama gibi durumlar gelişebilir. Bu durumda mutlaka doktorunuza başvurunuz. Gerekli durumlularda hastaneye yatmak gerekebilir. Bazı durularda karın boşluğundan sıvı alınması gerekebilir.