Azospermi nedir?
Azospermi meni içerisinde hiç sperm bulunmamasıdır. Tüm toplumdaki erkeklerin %1’inde görülür. Erkek kısırlık nedenlerinin yaklaşık %10-15’ini oluşturur. Kısırlık şikâyeti ile başvuran çiftlerin %5’inde erkekte azospermi bulunur.
Azospermi aspermi ile karıştırılmamalıdır. Aspermide meni hiç yoktur. Sperm normal olarak çıplak gözle görülemez. Ancak mikroskobik incelemede görülebilir. Azospermi de ise meni normal olarak gelir fakat içerisinde çıplak gözle görülemeyen sperm yoktur.
Azosperminin 3 tipi vardır.
Pretestikülar azospermi
Azospermilerin %2’sini oluşturur. Beyindeki ceviz büyüklüğündeki salgı bezindeki (hipofiz) problemler nedeni ile testiste (erkek yumurtalık) sperm üretimi olmaz. Doğuştan veya sonradan edinilen problemler nedeni le gelişebilir. Dışarıdan testosteron içeren ilaçlar alınması, hiperprolaktinemi, hipopituarism, Kallmann sendromu, Prader-Willi sendromu gibi durumlarda görülür. Kanda FSH düşüktür. Sperm üretimi yoktur.
Testikülar azospermi (Tıkayıcı olmayan azospermi)
Bu tip azospermide problem yumurtalıklardadır. Yumurtalıklar hiç olmayabilir, normalden küçük olabilir veya normal boyutta olabilir. En sık görülen azospermi tipidir. Azospermilerin %49-93’ü bu tiptir. Kan FSH seviyesi artmıştır. Sperm üretimi yoktur.
Nedenleri
- Doğuştan kromozomal bozukluklar
- Klinefelter sendromu (Tıkayıcı olmayanların %15-%30’unda görülür)
- Y-mikrodelesyonu (Tıkayıcı olmayanların %10-%20’sinde görülür). 3 tipi vardır. A, B ve C tipi. B tipi en kötü olanıdır ve sperm bulma şansı yok denecek kadar azdır. C tipi en iyi olanıdır.
- İnmemiş yumurtalık
- Sertoli cell-only sendromu
- Erişkin yaşta yumurtalık iltihabı geçirmek
- Travmaya maruz kalma
- Radyoterapiye maruz kalma
- Kemoterapiye maruz kalma
- Yumurtalığın torsiyone olması
Posttestikülar azospermi (Tıkayıcı tipte azospermi)
Bu tipte sperm üretimi olmasına rağmen meniye geçememektedir. Azospermilerin %7-%53’ünü oluşturur.
Nedenleri
- Vas deferansın doğuştan olmaması (Kistik fibrosis hastalığı ile birliktedir)
- Enfeksiyonlara bağlı tıkanma
- Geriye doğru ejekülasyon veya ejekülasyonun hiç olmaması
Tanı
Azospermili hastalar bir üroloji uzmanı tarafından mutlaka görülmelidir. Torbanın ve yumurtalıkların muayene edilmesi, kan testosteron ve FSH, LH, inhibin-B değerlerini tespit edilmesi gereklidir. Genetik inceleme mutlaka yapılmalıdır.
Tedavi
Tedavi nedene yönelik olmalıdır. Pretestikülar azospermi varlığında pulsatif GnRH tedavisi uygulanabilir. Alternatif olarak human chorionic gonadotropin (hCG) haftada 2 kez 1.000–2.500 IU olacak şekilde verilebilir. hCG tedavisine human menopausal gonadotropin (hMG) 150 IU haftada 3 kez eklenebilir. 1 yıllık tedavide %80 oranında gebelik elde edilir.
Testikülar azospermide tedavi mikroenjeksiyon yöntemi ile tüp bebek uygulamasıdır. Yumurtalıklardan farklı yöntemler ile sperm elde edilebilir. Yumurtalıklardan sperm elde etme yöntemleri için lütfen tıklayınız.
Posttestikülar azospermide direk olarak tüp bebek planlanabileceği gibi cerrahi tedavi de planlanabilir. Geriye ejekülasyonda ilaç tedavisi denenebilir.
Önemli uyarı
İnmemiş yumurtalığı olan bebeklerde ilk 6 ay içerisinde ameliyat ile yumurtalıklar torbaya indirilmelidir. Geç kalındığında sperm yapımı anlamlı derecede bozulmaktadır.