Tüp bebek hakkında bilmeniz gerekenler.
Devlet yardımı için rapor çıkarma
Tüp bebek için sağlık raporu (3 imzalı) çıkarılarak devletten yardım alınabilir. Bu raporu çıkarma yetkisi bulunan merkezlere başvurmak yeterlidir. Raporun çıkarılması için tüp bebek yapılmasının gerekli olduğu doktorunuz tarafından tespit edilmelidir. Ayrıca devletten yardım alabilmek için:
- Kadın yaşı 23-39 yaş arasında olmalıdır. 40 yaştan gün alır ise rapor çıkamaz.
- Rapor kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarınca çıkartılsa dahi erkeğin bir ürolog tarafından görülmesi gerekebilir.
- Açıklanamayan kısırlık nedeni ile rapor çıkacak ise 3 yıllık resmi evlilik süresinin tamamlanması gereklidir. Diğer nedenlerde 3 yıllık evlilik süresi aranmaz.
- Kadın ya da erkeğin nüfusuna kayıtlı sağlıklı çocuk olmaması gereklidir.
- Emekli-Sandığı, BAĞ-KUR ve SSK’lılar için (SGK'lı) en az 5 yıllık prim ödemiş olma (aralıklı da olsa kabul edilir) ve toplamda 900 günden fazla prim ödemiş olmak gereklidir.
- Son 90 gün çalışıyor olmak gereklidir.
- Yeşil kart için süre kısıtlaması yoktur.
- Devlet şu an için 2 kez tüp bebeği ödemektedir.
Rapor çıkarmak için gerekli olan belgeler
- Kadın ve erkeğin üzerine kayıtlı çocuğun olmadığını gösteren 1 adet vukuatlı nüfus kayıt örneği (Kadın ve erkek için ayrı ayrı). Nüfus müdürlüklerinden temin edilebilir.
- 1 adet nüfus cüzdanı fotokopisi (Bayana ait)
- 1 adet evlilik cüzdanının fotokopisi
- 1 adet resim (Bayana ait)
- SSK ve Bağkur için prim gün sayısını gösterir belge (ilgili kurumlardan elde edilebilir)
- Emekli sandığı hastaları için hizmet dökümü (ilgili kurumlardan elde edilebilir)
Tüp bebek tedavisi kaç gün sürer?
Tüp bebek tedavisi size uygulanana yumurtalık uyarma şemasına göre değişmekle birlikte genellikle 15-20 gün arasında süren bir tedavidir. Bu tedavi süresince tüp bebek merkezine farklı aralıklar ile gelmeniz gerekmektedir. Erkeğin sadece 1 gün gelmesi yeterlidir (yumurtaların toplandığı gün sabah sperm vermek için gelir).
Hastanede yatmaya gerek var mı?
Hiçbir aşamada hastaneye yatmanıza gerek yoktur.
Sigara, alkol, beslenme
Tüp bebek tedavisi öncesi sigara içiyor iseniz bırakınız, alkol almayınız.
Eşiniz tüp bebek öncesi sigara kullanıyor ise 70 gün önceden sigarayı bırakması gerekir.
Aşırı kilo tüp bebek tedavisinde gebelik oranını olumsuz olarak etkiler. Bu nedenle mümkün ise tüp bebek tedavisi öncesi kilo veriniz.
Tüp bebek tedavisi sırasında kahve tüketilmemelidir.
Tüp bebek tedavisi neden iptal edilir?
Tüp bebek tedavisine başlandıktan sonra yeterli yumurtalık cevabı yok ise, kan estradiol değerleriniz ani olarak düştü ise yumurta uyarımı doktorunuz tarafından iptal edilebilir. Eşinizden sperm bulunamadı ise (Azospermi hastaları), yumurta toplamada yumurta veya döllenmeye uygun yumurta çıkmadı ise, döllenme olmamış ise tedavi iptal edilebilir. Ayrıca yumurtalarınız aşırı uyarılmış ise döllenmiş embriyolar dondurulabilir ve tedavi iptal edilebilir.
Eşlik eden jinekolojik problemler ve tüp bebek başarısı
- Tüplerde şişme olmuş ise (hidrosalpinks) şişmiş olan tüp veya tüplerin tüp bebek öncesi laparoskopik olarak çıkarılması gereklidir. Çıkarılamıyor ise yine laparoskopik olarak rahim ile ilişkileri kesilmelidir. Şişmiş tüp veya tüplerin çıkarılması gebelik oranını artırır ve dış gebelik oranını azaltır.
- Tüp bebek öncesi yumurtalıklarda 4 cm’nin üstünde çikolata kisti var ise bu kistin laparoskopik olarak çıkarılması gereklidir. 4cm’nin altında ise çıkarmaya gerek yoktur.
- Tüp bebek öncesi 4 cm’nin altında çikolata kisti var ise bu kistin işlem öncesi iğne ile aspire edilmesi enfeksiyon oranını artırması nedeni ile önerilmez.
- Tüp bebek öncesi 1 cm’den büyük fonksiyonel olmayan (estradiolün 60 pg/ml altında olması, endometrial kalınlığın 5 mm’nin altında olması) kistlerin işlem öncesi iğne ile aspire edilmesi önerilir.
- Polikistik yumurtalık hastalığının varlığı tüp bebek için olumsuz değil aksine olumludur. Yapmış olduğumuz bir çalışmada polikistik yumurtalık hastalığı olan kadınlarda tüp bebek gebelik oranının kontrol grubuna göre daha fazla olduğunu tespit ettik. Bu çalışmayı dünyanın en saygın kısırlık dergilerinden birisi olan "Fertility and Sterilty" dergisinde 2005 yılında dünyaya sunduk. Bu çalışma akademik yayınlarım arasında bulunabilir.
Tüp bebek ve stres
Tüp bebek tedavisi sırasında gebelik beklentisi doktorunuzun size vermiş olduğu gebelik oranına uygun olmalıdır. Aşırı beklenti sonrası gelen negatif gebelik sonucu sizi ve dolayısı ile ailenizi olumsuz olarak etkileyebilir. Kendinizi tüp bebek tedavisi öncesi gergin hissediyor iseniz doktorunuzun onay ile psikolojik destek alabilirsiniz.
Tüp bebekte merkez seçimi nasıl yapılmalı?
Hastalar için gerçekten çok zor karar verilen bir durumdur. Günümüzde birçok tüp bebek merkezi ticari kaygılar ile hasta çekmek için olmadık yöntemler uygulamaktadır. Gerçeğe dayanmayan, yeni teknikler uyguluyoruz, gebelik oranlarımız çok yüksek gibilerinden vaatler ile hastaların bebek sahibi olma arzularını suiistimal etmektedirler. Bazı televizyon programları da maalesef buna alet olmaktadır. İyi merkezler için:
- Merkez ne zamandır faaliyette?
- Rapor çıkarma yetkisi var mıdır?
- Uluslararası kurumlarca denetleniyor mu?
- Embriyo, sperm, yumurta dondurma programı var mı?
- Dondurulan embriyoların yüzde kaçı sağlam?
- Dondurulan embriyo transferinden gebelik oranları nasıl?
- Eve canlı bebek ile gitme oranları kaç?
- Bir problem çıktığında (örneğin yumurtalık aşırı uyarıldığında) sizi tedavi edebilecek alt yapıya sahip mi?
Bu şartlar iyi merkezlerde olmalıdır.
Başarıyı etkileyen durumlar nelerdir?
- Her ne şekilde olursa olsun, daha önceden gebeliğiniz var ise tüp bebekte gebe kalma şansınız hiç gebe kalmayana göre daha fazladır.
- İleri kadın yaşı tüp bebekte gebelik oranın etkileyen en önemli faktördür. 40 yaş üstünde gebelik oranları çok anlamlı şekilde azalır. Bu yaşlardaki kadınlar için ayların önemi vardır. En kısa sürede vakit kaybetmeden tüp bebeğe başlanmalıdır.
- Rahim içerisinde embriyo yerleştirilen bölgede yerleşmiş olan miyomların, poliplerin histeroskopik olarak çıkarılması gebelik oranlarını artırır.
- Rahim içi perde var ise histeroskopik olarak kesilmesi gebelik oranlarını artırır, düşük yapma riski azaltır.
- Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında rahim içerisinin histeroskopi olarak gözlenip problem var ise tedavi edilmesi gebelik oranını artırabilir.
- Halk arasında vidalama yöntemi, yapıştırma yöntemi, ko-kültür ve lenfosit aşıları gibi gebelik oranını artırdığı söylenen tekniklerin kesin kanıtlanmış faydası yoktur.
- Akupunkturun tüp bebek tedavisinde kullanımının gebelik oranını artırdığına yönelik çalışmalar yayınlansa da klinik uygulamaya girebilmesi için daha fazla kanıtın olması gereklidir.
- Embriyonun genetiğinin belirlenerek (PGD) rahime yerleştirilmesi ailede genetik rahatsızlık var ise faydalı olup, anne ve baba normal iken PGD yapılması gebelik oranını artırmayıp aksine azaltmaktadır. İyi giden bir embriyodan genetik inceleme için parça almak embriyoya genellikle zarar vermektedir.
İlaçlar
Tüp bebek tedavisi sırasında ağrı kesiciler alınmamalıdır.
Aspirin kullanımının tüp bebek başarısını artırmaz.
Yumurtlatma ilaçları yumurtalık kanserine neden olmazlar.
Kötü yumurtalık cevabı
Kötü yumurtalık cevabı tüp bebek öncesi tahmin edilebilir (Antimülleriyan hormon, âdetin 3. Günü FSH, E2, adetli dönemde antral follikül sayısının belirlenmesi). Antimülleriyan hormonun 0.5 ng/ml altında olması %85 doğruluk ile kötü yumurtalık yanıtını gösterir. Ayrıca adet döneminde her iki yumurtalıkta 5’ten az öncü yumurtanın olması, varsa daha önceki tüp bebekte her iki yumurtalıktan 5’ten az yumurta toplanmış olması kötü yumurtalık cevabını gösterir.
Daha önceden yumurtalık cerrahisi geçirmiş olmak, daha önceden bir yumurtalığın alınmış olması, ağır sigara içimi, ileri evre endometriozis varlığı, daha önceden kemoterapi veya ışın tedavisi almış olmak kötü yumurtalık yanıtına risk oluşturur.
Tüp bebekte yenilikler
İlaçsız tüp bebek olarak bilinen (IVM-invitro matürasyon)’nun gebelik oranı klasik tüp bebeğe göre daha düşüktür.
Spermi olmayan erkeklerde ya da yumurtalığı olmayan kadınlarda kök hücre nakli halen çalışma aşamasında olup fare deneylerinde olumlu sonuçlar alınmıştır. Rutin klinik uygulamaya girmesi eninde sonunda olacaktır. Ama henüz mevcut değildir. Bu nedenle aralıklı olarak doktorunuza bu yöntemin kullanılmaya başlayıp başlanmadığını sorunuz.
Arzu edilen dondurma şekli embriyo dondurmaktır. Fakat bekâr olan hastalarda sperm ve yumurta dondurma işlemi de başarılı olarak gerçekleştirilmektedir. Kanser tedavisi planlanan (Kemoterapi veya ışın tedavisi) hastalarda tedavi öncesi mutlaka değerlendirme yapılmalıdır.