Aşırı kıllanma nedir?
Aşırı kıllanma nedir?
Kıllanma artışı genellikle yüzde, iki göğüs arasında, göbek çevresinde, omuzlarda, sırtta, bacak üstünde olur. Kılların renginde koyulaşma ve kalınlığında artma olur. Erkeksi bir kıllanma durumu vardır.
Kıllanma artışı nedenleri nelerdir?
Nedeni bilinmeyen kıllanma artışı
Düzenli adet gören, kan erkeklik hormonları normal olan, eşlik eden hormonal bozukluğu olmayan normal kadınlardır. Tek problem kıllanma artışıdır. Tüm kıllanma artışlarının %4-8’i bu tipe girer. Kıl köklerindeki 5 alpha redüktaz 1 enzimi faaliyeti artmıştır. Bir diğer değişle kıl kökleri erkeklik hormonuna daha hassas hale gelmiştir.
Kadınlarda da belli sınırlarda erkeklik hormonu bulunur. Bu durumda kadındaki erkeklik hormonlarının tamamı normal düzeylerdedir. Bu kadınlarda kıl kökleri erkeklik hormonuna diğer kadınlardan daha fazla duyarlıdır. Hormon seviyeleri normal olsa dahi kıl kalınlaşır ve koyu renk alır (terminal kıl haline gelir).
Aşırı insülin direnci ile birlikte olan kıllanma artışı
HAIR-AN sendromu olarak bilinir. İnsülin direnci, Hiperandrojenizm, akantosis nigrikans denilen deride kahverengi lekeler ile birliktedir.
Erişkin dönemi başlangıçlı doğuştan böbrek üstü bezi hiperplazisi
Aile geçişlidir. 21 alpha hidroksilaz enzimi eksikliğinde görülür. Kızlarda genellikle adet görmeye başladıktan sonra oluşur. Düzensiz adetler genellikle vardır. Sıklığı etnik gruplar arasında farklılıklar gösterse de %1.6-%10 arasındadır.
Erkeklik hormonu salgılayan tümörler
Nadirdirler. Kıllana artışı olan kadıların %0.2-%0.6’sında görülürler. Böbrek üstü bezinden veya yumurtalıktan kaynaklanabilirler. Kıllanmanın çok kısa sürede olması, ses kalınlaşmasının olması, erkek tipi kelleşmenin olması, erkek tipi kaslı hale gelme, klitorisin büyümesi şikâyetler arasındadır.
Süt hormonunu yüksek olması
Süt hormonu olarak bilinen prolaktin hormonunun yüksek olması kıllanma artışı ile birlikte görülebilir. Süt hormonu polikistik yumurtalık hastalığında da hafifçe artabilir.
Hipotiroidizm (Guatr bezinin az çalışması)
Süt hormonunun artmasına neden olarak etki eder. Ayrıca kıl köklerine de direkt olarak etki eder.
Cushing’s hastalığı ve Akromegali
Nadirdir
Polikistik yumurtalık hastalığı
Polikistik yumurtalık hastalığı toplumun %5-10’unu etkileyen, kadınlardaki en sık hormonal bozukluktur. Polikistik yumurtalık hastalığında kandaki erkeklik hormonları artabilir. Bu durum kıllanmaya neden olabilir.
Bazı erkeklik hormonu içeren ilaçların kullanımı
Tanı
Tanıda hasta muayene edilir, USG yapılır ve kıllanmanın derecesi Ferriman-Gallwey ölçümü ile belirlenir. Kanda erkeklik hormonları tespit edilir. (Total testosteron, serbest testosteron, SHBG, DHEA-S). Prolaktin ve TSH değerleri istenir.
Erken adet başlangıcında (erken folliküler dönem) sabah 17 hidroksiprogesteron (17-OHP) bakılır. 17-OHP 300 ng/ml üstünde ise ACTH uyarma testi yapılır. 0.25 mg cortrosynim verilir. 0 ve 1. saat 17-OHP değerleri ölçülür. 1000 ng/ml üstündeki değerler doğuştan böbrek üstü hiperplazisini düşündürür ve genetik testler yapılır.
Total testosteron 150 ng/dL veya DHEAS 600 makragram/dL üstünde ise böbrek üstü bezi tümörü için değerlendirme yapılmalıdır.
Ferriman-Gallwey ölçümü. 9 bölge kıllanmanın derecesine göre değerlendirilir. 8 ve üstü puan alırsanız kıllanma artışı tanısı konulur.
Tedavi
Tedavi nedene yöneliktir. Böbrek üstü bezi ile ilgili durumlarda bilgisayarlı tomografi ve MRI istenebilir. Polikistik yumurtalığı varlığında tedavisi yapılır.
Polikistik yumurtalık hastalığı tedavisi için tıklayınız.
Doğum kontrol hapları tek başına kıllanmayı azaltsalar da tam olarak etkili değillerdir. Doğum kontrol haplarının hepsi kıllanma tedavisi için uygun değildir. İçindeki progesteronun erkeklik hormonunu azaltan bir doğum kontrol hapı olması tedaviyi olumlu olarak etkiler. Örneğin Diane 35 içinde Siproteron asetat düşük dozda vardır ki erkeklik hormonunu azaltır. Yine Belera içinde Klormadinon asetat vardır ki bu da erkeklik hormonunu azaltır. Yasmin ve Yazz doğum kontrol haplarında Drospirenone vardır ki bu da erkeklik hormonunu azaltır. En etkili doğum kontrol hapını doktorunuz size önerecektir.
Genellikle doğum kontrol hapları ile birlikte erkeklik hormonunu etkili olarak azaltan ilçlar birlikte kullanılır.
Kıllanama tedavisi uzun süreli ve sabır isteyen bir tedavidir. En az 2 yıl sürer. Erkeklik hormonunu etkisiz kılacak ilaçlar (Siproteron asetat, spironolakton, finasterid, flutamid vb.) doğum kontrol ilaçları ile birlikte verilir. İlaçların karaciğere olumsuz etkileri olabilir. Bu nedenle tedaviye başlamadan önce karaciğer fonksiyonu değerlendirilmelidir. Bu ilaçların 6 ay kullanılmasından sonra iyi bir merkezde koter veya lazer yöntemi ile istenilen bölgelere epilasyon yapılır (daha önceden epilasyon yaptırmak faydalı değildir). 6 ay sonunda karaciğer değerleri tekrar edilir. Gerekli durumlarda aralıklı epilasyon yapılır. İkili ilaç tedavisi mevcut kılları dökmez. Yeni oluşacak kılları azaltır. Bu nedenle oluşmuş kılların en iyi tedavisi epilasyondur.
Günümüzde en iyi tedavi şekli doğum kontrol hapı ile birlikte, spironolakton (günde 50 mg veya 100 mg) veya Siproteron asetat (100 mg/gün) birleşimidir. Finasterid ve flutamid kullanımı önerilmez.
Eflornitin (VANIQA ticari ismi ile yurt dışında satılmaktadır) isimli yeni bir ilaç (krem şeklinde) özellikle yüz kıllanmasında başarı ile kullanılmaktadır. Amerikan Kadın Doğum Cemiyeti Eflornitin’in kullanımını önermektedir. Maalesef henüz ülkemizde mevcut değildir.