Endometriozis nedir?

Rahim iç duvarını kaplayan tabakanın olmaması gereken rahim dışında bulunması olarak tanımlanır. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %7’sinde tespit edilir. Sürekli kasık ağrısı olan veya gebe kalmada güçlüğü olan kadınlarda bu oran %25’tir. 

Neden endometriozis gelişir?

Nedeni tam olarak bilinmese de en güncel, kabul gören görüş adet sırasında kanamanın karın boşluğuna kaçması ve orada genetik nedenler ile temizlenememsi be oraya yapışmasıdır. (Geriye adet görme de denir)

Risk faktörleri nelerdir?

Çoklu genetik geçiş gösterir. 1. Derece akrabasında (anne, kardeş) endometriozis var ise kendisinde olma olasılığı 7 kat artar. Tek yumurta ikizinde var ise risk 9 kat artar.  

Şikâyetler

Sürekli kasık ağrısı, ağrılı âdetler, ilişki sırasında ağrı ve kısırlık görülebilir. Bazı durumlarda ağrılı gaita çıkarma görülebilir. Buna rağmen bazı ilerlemiş olgularda hiç şikâyet olmaya da bilir.  Endometriozis düşüklere neden olmaz.

Endometriozis önlenebilir mi?

Maalesef endometriozis önlenebilen bir hastalık değildir.

Endometriozis ilerler mi?

Tedavi edilmez ise endometriozis ilerleyen bir hastalıktır.

Tanı:

Kesin tanı lezyonların görülmesi ve patolojik inceleme ile olur. Lezyonların görülmesi genellikle laparoskopi ile olur. Renkleri kırmızı, sarımsı, kahverengi ya da beyaz olan lezyonlar tipik olarak karın içi zarı üstünde görülebilir. Endometriozis tüplerin, yumurtalıkların, rahmin ve bağırsakların birbirine yapışmasına neden olabilmektedir. Yapışıklıkların derecesi ve endometriozis odaklarının yerleşim yerlerine göre bu hastalık derecelendirilir. 1-4 arasında hastalığın şiddetine göre sınıflama yapılır.
Ca-125 denen tümör belirteci endometriozis de yükselir. Bu belirteç yumurtalık kanserlerinde de yükselir. Bazı endometriozis durumlarında Ca-125 yükseklikleri yumurtalık kanserlerindeki kadar yükselebilir. Bu durumda ayırıcı tanı yapılmalıdır.
Endometriozis yumurtalık üstünde yerleşir ve kist halini alır ise buna endometrioma (çikolata kisti) denir. Çikolata kistleri ile detaylı bilgi almak için tıklayınız.

Tedavi:

Tedavi hastanın şikâyetlerine göre planlanır. Kısırlık problemi var ise laparoskopide evre 1-2 endometriozis tespit edilmiş ise odakların yakılması, çıkarılması, yapışıklıkların açılması ile gebelik oranları artmaktadır. Cerrahi yapılmayan grupta aşılama tedavisi 2-3 defa uygulanabilir. Gebelik halen oluşmaz ise tüp bebek planlanmalıdır. İleri evre (3-4) endometriozis var ise direkt olarak tüp bebek planlanmalıdır.

Endometriozis odaklarının çıkarılması ve yakılması ameliyatını izlemek için tıklayınız.

Çikolata kistlerinin (Endometrioma) laparoskopik olarak çıkarılması ameliyatını izlemek için tıklayınız.

Hastanın asıl şikâyeti ağrı ise laparoskopik cerrahi ile odakların çıkarılması, yakılması ve yapışıklıkların açılması hastanın ağrı şikâyetlerini azaltacaktır. Cerrahi sonrası kombine doğum kontrol hapları verilmelidir (Genellikle hiç ara vermeden kullanılmalıdırlar). Bu cerrahiden fayda görmeyenlere geçici menopoza sokan ilaçlar (Zoladex aylık enjeksiyon vb.) 6 ay verilebilir. 6 aydan fazla bu ilaçlar kullanılmamalıdır. 6 aylık kullanımda ilaç kesilse dahi 1-2 sene rahatlama olur. Fakat sonrasında şikâyetler tekrar başlayacaktır. Diğer bir yöntem ise rahim içine hormon salgılayan rahim içi araç takmaktır (Mirena).
Dirençli ağrılarda en iyi yöntem laparoskopik olarak kasık bölgesinin ağrı sinirlerini yakmak ve çıkarmaktır (Presakral nörektomi, İngilizcesi=Presacral neurectomy). Bu yöntem çok etkili olup 5 yıllık başarı oranı %85’tir. Sinirler alındığı için %5 hastada ilaçla düzelen kabızlık izlenebilir. Bu yöntem cerrahi olarak oldukça zor olup deneyim gerektirir. Büyük damarlara çok yakın bir bölgede cerrahi yapıldığı için büyük damarların zedelenmesi durumunda hayati tehlike oluşabilir.
Ülkemizde laparoskopik olarak presakral nörektomi ilk kez tarafımdan yapılmıştır. Presakral nörektomi ameliyatını izlemek için lütfen tıklayınız.     
Bazı endometriozis durumlarında hasta ailesini tamamlamış ise rahim yumurtalıkların alınması dahi gerekebilir